PETROVA CRKVA KOD NOVOG PAZARA

Crkva svetih Apostola Petra i Pavla ili Petrova crkva iz IX ili X veka kod Novog Pazara predstavlja najstariji spomenik crkvene arhitekture na prostoru je bila srednjovekovno sedište srpske države i kralj Stefan Prvovenčani, koji je 1195. godine primio vladarski presto od oca, Velikog župana Stefana Nemanje, u svom poznatom delu “Biografiji Svetog Simeona“ piše da je sedište Srbije u 12. veku bilo pored crkve Svetih apostola Petra i Pavla u Rasu. Ovo mesto, visoko na uzvisenju je tokom vekova bilo kultno mesto i svetiliste, koje obiluje brojnim rimskim i vizantijskim tragovima. Rimsko utvrdenje Arsa iz 4. veka je dozivelo veliku obnovu tokom vladavine Cara Justinijana I, (527-565), koji je drevnoj tvrdavi dodelio potpuno novu ulogu i izgled, sagradivsi nove kule, crkve, bedeme i dodatne objekte. Postojeći objekat crkve Svetih apostola Petra i Pavla je građen u 9. ili 10. veku, iako su istraživanjima ispod temelja sadašnje crkve, otkriveni grobovi rimskih i slovenskih plemića iz 5. veka pre nove ere i osnove ranohrišćanskog hrama iz 7. veka. Sama crkva ima osnovu rotonde sa upisanim četvrorolistom i potiče iz vizantijskog doba, dok freske iz njene unutrašnjosti potiču iz X, XII i XIII. Na njenom mestu se nalazio ranohrišćanski objekat koji je podignut u VII veku na prostoru ilirskog kneževskog tuluma iz V veka . čiji ostaci su otkriveni 1957 godine. Posle detaljnih arheoloških istraživanja, crkva je konzervirana1960 godine. Po načinu gradnje slična je crkvama sa prostora Gruzije i Jermenije koje su datirane od VII do IX veka, ali je usled prepravki i dograđivanja postala jedinstvena, što je bio jedan od razloga da se nađe na UNESKO-voj listi svetske baštine u sklopu spomenika srednjeg veka objedinjenih pod zaštićenom celinom Stari Ras.