Türklerin Ulu Atası BERKE Han ( Altın Orda ve Kıpçakların Yükselişi Moğol devletinin Yıkılışı )

Kısa sürede deşti kıpçak ve rus topraklarında mutlak bir hakimiyet sağlayan cengiz han’ın torunu Cuci’nin oğlu Batu Han son derece sağlam temellere dayanan bir ülke kurmuştu. Batu Han’ın, Moğolların 3.büyük kağanı Güyük Kağan’ın ölümü sonrasında tüm moğol ülkelerinin kağanı olacağına kesin gözüyle bakılırken Güyük ölünce Batu Han için Ögeday ve oğlu Güyük tarafından sürdürülen aile hanedanına son verme şansı ortaya çıkar. Tahta geçme şansı en yüksek prens olmasına karşın Batu, kendisi çok hasta iken ziyaretine gelen Möngke’nin bağlılığından etkilenecek ve 1250 yılında kendi hakimiyetindeki topraklarda yapılacak kurultayda Möngke’nin hanlığını destekleyecektir. Karara karşı çıkan Ögeday ve Çağatay soyundan Moğol prensler kurultayın Moğolistan’da yapılması gerektiğini öne sürerler. Batu han bizzat kardeşi Berke ve oğlu Sartak’ın korumasında olduğu halde Möngke’yi Moğolistan’a gönderir ve resmî kurultayda han seçilmesini sağlar. Ögeday hanedanının devam etmesini isteyen prensler kurultay tanımayacaktır. Bunun üzerine 1251 yılında tahta geçen Möngke rakiplerini hızla tasfiye eder. Mengü kağan olduktan sonra kardeşi Hülagü’yü İslam topraklarını özellikle Abbasi Halifeliği ve Memlükleri ele geçirmek üzere görevlendirmişti bunun üzerine Berke abisi Batu Han’a “Möngke’nin tahta çıkmasına yardım ettik. Ama kimin düşman kimin dost olduğunu unuttu. Şimdiyse dostumuz olan halifenin topraklarını ateşe vermeye hazırlanıyor“ demiştir. Batu Han gök tanrı dinine inanırken Berke Han ise 1240 yılında yakın bir arkadaşının vasıtası ile müslüman olmuştu. 1257 yılında Batu Han’ın vefatı sonrasında Altın Orda’nın başına geçen Berke Han Bağdat’ın Möngke’nin emri ile Hülagü tarafından vahşice yakılmasını eli kolu bağlı bir şekilde izler Hülagü’ye karşı öfke dolu olan ve intikam yemini eden Berke Tarihçi Rashid Hamadani tarihine göre şu cümleleri sarf etmiştir; “ O hülagü müslümanların şehirlerini ele geçirerek halifeyi öldürdü. Tanrı’nın yardımıyla döktüğü o masumların kanının hesabını sormak için onu bulacağım“ Bu süreçte Memlüklerin ittifak isteklerini de memnuniyetle kabul eden Berke yinede harekete geçememiştir çünkü elini kolunu bağlayan mengü kağana bağlılık yemini vardır ve bu yeminin kağan ölünceye kadar tutulması gerekmektedir. Möngke Kağan’ın 1259 yılının ağustos ayında ölümüyle birlikte Berke Han’ın harekete geçmemesi için hiç bir sebep kalmamıştır. Hülagü ve müttefiki haçlılarla mücadele eden Memlüklerin ve Baybars Berke’ye elçiler göndererek birlikte hareket etmeyi önermiştir. Yemininden azat kalmış olan Berke Tüm Deşti Kıpçak boyunca kuzeyden ilhanlı topraklarına akınlar yapılmasını buyruğunu verdi kalabalık ilhanlı ordusu bir anda Türkistan’dan Kafkaslara uzanan hattaki topraklarını korumak zorunda kalmış ve ardı arkası kesilmeyen altın orda akınlarını durdurmaya çalışmıştır. 3 Eylül 1960 yılında nasturi hristiyanlık inancına sahip ilhanlıların en gözde kumandanı ketboga noyan’ın klikyalı ermeniler ve gürcü kuvvetleri ile takviye edilmiş ordusu ancak 15 bin civarında olup memlük ordusu görece daha kalabalıktı. Sadece bir kaç yıl önce bağdat katliamını gerçekleştiren ilhanlı ordusu ayn calut’da ki ordudan kat ve kat daha kalabalıktı. 1262 yılına gelindiğinde Altınorda ve İlhanlılar arasındaki çatışma açık savaşa dönüştür. Hülagü orta asya’ya çekilerek yeni bir ordu kurmayı planlasa da Altın Orda’yı oluşturan kıpçak boyları ilhanlıya bağlı boyları bölgeden uzaklaştırmıştır. 1263’te Hulagu han Kafkasya’nın kuzeyinde işgal girişimi sırasında Altın Orda tarafından ağır bir yenilgiye uğradı. Altın Orda devleti döneminde islamiyet deşti kıpçak coğrafyasında hızla yayılırken islamiyeti kabul eden ilk türk kağanı olan Almış Han’ın halkı idil bulgarları Altın Orda devletinin merkez nüvesini teşkil edecekti. Artık yüzlerce yıldır savaş halinde olan peçenekler, kumanlar, idil bulgarları, hazarlar ve oğuz yabguluğuna bağlı halklar tek bir halk tek bir güç haline gelmiştir. Bu halk günümüz Türk dünyasının yaklaşık 60 milyonluk bir kısmını şekillendirecektir. Music: Kevin MacLeod sanatçısının All This - Scoring Action adlı şarkısı, Creative Commons Attribution lisansı () altında lisanslıdır. Kaynak: Sanatçı: Osmanlı’nın Bilinmeyenleri Belgeselleri: Genetik Köken ve Soy Belgeselleri: Bilim ve Teknoloji Belgeselleri: Unutulan Kahramanlar: Bilinmeyen Tarih Belgeselleri: Emir Timur Belgeseli: Hayvan Belgeselleri: İslamiyet Öncesi Türk Tarihi Belgeselleri: Doğru Tarih ve Bilim İçin Ücretsiz Abone Ol: